درفعالیت سیاسی دوران دانشجویی بحث های تئوریک درزمینه های مختلف بسیارانجام می دادیم؛درموضوعات مختلف عقیدتی وسیاسی واجتماعی واجرایی و... .یکی ازموضوعاتی که نظرهای بسیاری درموردآن مطرح می شدو جلسات بحث زیادوطولانی درموردآن انجام می گرفت همین بحث دموکراسی ازبالایاازپایین بود.دیدگاههای شخصی بسیار متفاوتی دراین زمینه وجودداشت وحتی گاهی بسیار متناقض.من خودم درآن زمان واقعابه یک نظرقاطع نمی رسیدم.یعنی ازهرزاویه به آن نگاه می کردم آن راهم درست وهم غلط می دیدم.گاهی بحث نتیجه دموکراسی از بالا بود.یعنی مابایدحکومت ودولت دموکرات داشته باشیم که همه استعدادها و نظرات و دیدگاههااجازه و توانایی بروزووجودپیداکنند.وقتی که همه علایق ازبالا مطرح شودکم کم به تمام سطوح جامعه رسوخ می کندواز دولت وحکومت دموکرات به جامعه وکشوردموکرات می رسیم.امادرمقابل،این نظرمطرح می شدکه فرهنگ جامعه ماپذیرای آن نیست.ما دارای فرهنگ قهرمان پرورو استبدادزده تاریخی هستیم که پذیرش تساوی حقوق برای همه درآن بسیارکم است.درخانواده هاحرف اول وآخررایک نفرمی زندوسایراعضای خانواده ملزم به پذیرش وتبعیت ازآن هستند.همین گونه هرچه نهادهای اجتماعی بزرگتر می شوند،کم وبیش همین جوبرآنهاغالب است.درچنین فضایی به هیچ عنوان دموکراسی ازبالا پذیرفته نمی شودوهرچه حکومت دراین راستاتلاش کنددرنهایت مقاومت درمقابل آن بسیارزیادخواهدبودوموفق نمی شودوشکست دولت درآن یعنی شکست دموکراتیزه شدن درکل جامعه.دیدگاه دیگر، دموکراسی ازپایین بود.دراینجااین نکته مطرح می شد که نخبگان سیاسی اجتماعی که به دنبال ایجاددموکراسی درجامعه هستندبایدباارائه آموزش های مختلف ازسطوح پایین جامعه وتشکیل نهادهای مدنی،همه افرادرابادموکراسی وامتیازات و مزیتهای چنین حکومتی آشنانمایندوضوابط حاکم برآن ونحوه بروز استعدادهاراآموزش دهند.دراین گونه مواردچنین جامعه ای باپتانسیل ایجادشده درآن خواه ناخواه به سمت دموکراسی پیش می رودوالبته فرآیندی است زمانبر.در مقابل به نوعی همان اشکالات پیشین برآن واردبودو خصوصادراین موردافرادبه طور عملی نیز درمورد آن چیزی ندیده وتجربه ای ندارند،پس امکان موفقیت باتوجه به ساختارمحافظه کارجامعه،کم می شودوالبته چون افراد حاضردرحاکمیت نیزوجوددموکراسی راخلاف منافع خودمی بینندبه هرشکل وسیاقی به مخالفت باآن می پردازندو به هرنوعی سعی درشکست این پروژه می نمایند.
این بحث دامنه داردرآن زمان باتحلیلهاونظرات گوناگون بدون نیل به نتیجه خاص ادامه داشت تاسال84وبه قدرت رسیدن دکتراحمدی نژاد.دراین جادرموردچرایی وچگونگی به قدرت رسیدن آقای احمدی نژادبحث نمی کنم امابه یکی از نتایج آن می پردازم.4سال ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد،نه به کلی اما به طور اساسی دیدگاههادر مورد نقش واثرریاست جمهوری ایران رادربین عموم مردم و البته گروه های خاص و نخبه اجتماعی دگرگون کرد.تا قبل ازآن وباتوجه به8سال ریاست جمهوری آقای خاتمی، دیدگاه بلااثربودن رئیس جمهوردرساختارقدرت جمهوری اسلامی،تقویت شده واین باورعمومی ایجادشده بودکه رئیس جمهورهیچ کاره است ودرجهت بهترشدن فضاواصلاح امور قدرتی نداردوالبته نظرخودآقای خاتمی درمورد تدارکاتچی بودن رئیس جمهورهم درهمین راستاارزیابی می شد.امااتفاقات بین سالهای84تا88نشان دادکه رئیس جمهور می تواندتأثیرگذارباشد،ممکن است نتوانداموررااصلاح کندودرجهت بهبودشرایط اقدام کندامامی تواندبه طور فجیع ودهشتناکی اوضاع رابدترازآنچه فکرش رامی توان کردبنماید.این دوره واین اعمال وکرداری که اوضاع عمومی جامعه رابدترازبدکرده بودبه طورچشمگیرسبب بالا بردن حساسیت عمومی دربین آحادجامعه شد.از عموم مردم گرفته تاگروههای نخبه اجتماعی ودانشجویی.دراین برهه وپس ازاتفاقات روی داده قبل وبعدازانتخابات دهم ریاست جمهوری وشوروشعوربالایی که ازسوی مردم،اعم ازعام وخاص،دراین دوره نشان داده شدبحث درمورددموکراسی ازبالایاپایین رانیزبادگرگونی مواجه کرد.ازآنجایی که سطح سوادوفکروآگاهی عمومی به نحو قابل شایانی بالارفته می توان به راحتی این مساله را مطرح کردکه ازپایین دیگرآمادگی کامل والبته نه مطلق به وجود آمده است.نتیجه بدست آمده رامی توان بدین گونه بیان کردکه:حدبینابینی رابایددرنظرگرفت.یعنی بین قشرمتوسط جامعه بابالابردن دیدوبیان گسترده فواید دموکراسی می توان طبقه تأثیر گذاری راتربیت وآماده کردکه درزمان خاص،که مطمئنا به زودی نیزخواهد بود، بتواندتأثیرخاص خودرابه بالاوپایین جامعه گذاشته و زمینه دموکراسی یعنی حکومت مردم برمردم باآزادی منطبق برفرهنگ جامعه وحقوق بشرشایسته جامعه ایرانی رافراهم بنماید.این راه،که راهی است سخت وپر سنگلاخ، بایدباتلاش وپشتکاروتقویت بنیه علمی وتئوریک و البته امیدبه آینده همراه باشد.
باشدکه باکمترین هزنیه ودرکوتاهترین مطلوبترین زمان ممکن به نتیجه مناسب برسد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر